Κλινική εξέταση σε συνδυασμό με υπέρηχο

Το υπερηχογράφημα μαστών

αποτελεί μια απεικονιστική μέθοδο που εδράζει στις αντανακλάσεις ήχου που δημιουργούνται όταν αυτοί προσκρούουν στους ιστούς. Η μεγάλη διαγνωστική αξία των εικόνων, το μικρό κόστος εξέτασης, το γεγονός ότι η υπερηχογραφική εξέταση είναι ανώδυνη και ακίνδυνη για την ασθενή και η εύκολη δυνατότητα επανάληψης της εξέτασης, προσδίδει στο υπερηχογράφημα μαστού μια εξέχουσα θέση ανάμεσα στις απεικονιστικές μεθόδους και την καθιστά ένα σημαντικό διαγνωστικό συμπλήρωμα της μαστογραφίας.

Ο υπέρηχος μαστού:

1. Είναι χρήσιμος για την περαιτέρω εξέταση ενός μαστογραφικού ευρήματος ή μια διαταραχή της αρχιτεκτονικής, όπως και την ασυμμετρία παρεγχύματος.
2. Βοηθά στο χαρακτηρισμό συμπαγούς όγκου ως καλοήθη ή κακοήθη. Η ευαισθησία του υπερήχου για κακοήθεια είναι 98,4%. Βέβαια σημαντικό είναι το επίπεδο της ικανότητας και της εμπειρίας του χειριστή. Ακόμα και αν ένας όγκος φαίνεται καλοήθης στον υπέρηχο , ενώ η μαστογραφία και η κλινική εξέταση συνηγορούν για το αντίθετο, αυτό δε θα πρέπει να μας αποτρέψει από το να κάνουμε βιοψία.
3. Βοηθά στην αναγνώριση μιας κύστης. Κύστεις οι οποίες προκαλούν πόνο, μπορούν να παρακεντηθούν με καθοδήγηση του υπερήχου.
4. Βοηθά στην περαιτέρω εξέταση μιας βλάβης-όγκου που ψηλαφήθηκε κατά την κλινική εξέταση αλλά δεν αναγνωρίζεται ικανοποιητικά στη μαστογραφία (στην περίπτωση πολύ πυκνών μαστών).
5. Βοηθά να καθορίσουμε αν μια βλάβη η οποία έχει διαγνωστεί μαστογραφικά μπορεί να απεικονιστεί και έτσι να γίνει βιοψία καθοδηγούμενη από τον υπέρηχο.
6. Εξυπηρετεί στο να μετρηθούν οι διαστάσεις ενός καρκινώματος και να εισαχθεί ένα κλιπ-marker στην περίπτωση που αρχικά θα γίνει εισαγωγική χημειοθεραπεία. Με τη βοήθεια του κλιπ μπορεί να γίνει ο εντοπισμός του καρκινώματος ακόμη και αν οι εξετάσεις μετά την εισαγωγική χημειοθεραπεία δεν απεικονίζουν πια όγκο.

Η χρήση του υπερηχογραφήματος μαστού στην αρχική διαγνωστική εκτίμηση γυναικών με υπόνοια καρκίνου του μαστού, με ύπαρξη ψηλαφητού όγκου ή με μαστογραφικά πυκνούς μαστούς έχει πολύ θετικά αποτελέσματα.

Το όφελος από αυτήν την προσέγγιση φάνηκε σε μια μελέτη με 2.020 ασθενείς (470 από αυτούς με ψηλαφητό όγκο) οι οποίοι εξετάστηκαν κλινικά, έκαναν μαστογραφία και κατόπιν υπέρηχο μαστού. Ο υπέρηχος μαστού διάγνωσε συμπληρωματικά 8 καρκινώματα μαστού και υποβίβασε (downgrading) 332 περιπτώσεις (υπόνοια καρκίνου στη μαστογραφία, αλλά στο υπερηχογράφημα διάγνωση κύστης ή ινοαδενώματος).

Χρησιμοποιώντας τον υπέρηχο του μαστού κατά αυτόν τον τρόπο, ενισχύεται η ειδικότητά του (specifity). Στη μελέτη αυτή αποδείχτηκε ότι η ευαισθησία και η ειδικότητα της τριπλέτας: κλινική εξέταση, μαστογραφία, υπέρηχος ήταν 96,9% και 94,8%, ενώ οι αντίστοιχες τιμές για την κλινική εξέταση και μαστογραφία ήταν κατώτερες, 91,5% και 87%.

Ο υπέρηχος του μαστού χρησιμοποιείται επίσης στις έγκυες και σε γυναίκες οι οποίες έχουν κάνει αυξητική στήθους με ενθέματα σιλικόνης, όπου παίζει πρωτεύοντα ρόλο, είτε γιατί δεν ενδείκνυται, είτε γιατί η αξία της μαστογραφίας σε αυτές τις περιπτώσεις είναι πολύ μικρή.

Με τον υπέρηχο μπορεί επίσης να γίνει καλύτερη εκτίμηση της κατάστασης της μασχαλιαίας χώρας, ιδίως όταν υπάρχουν ψηλαφητοί λεμφαδένες. Εδώ μπορεί να γίνει προεγχειρητική βιοψία καθοδηγούμενη από υπέρηχο για να γίνει διάγνωση των ασθενών που έχουν διηθημένους λεμφαδένες. Η πληροφορία αυτή μπορεί να είναι σημαντική για το περαιτέρω χειρουργείο, την ακτινοθεραπεία και τη συστημική θεραπεία.

Η γενική κατάταξη μιας απεικόνισης μαστού γίνεται κατά BIRADS (Breast Imaging Reporting And Data Systems), που αναπτύχθηκε από το Αμερικανικό Κολλέγιο Ακτινολογίας ( American College of Radiology-ACR) και έχει ως σκοπό την αντικειμενική αξιολόγηση και διαχείριση των παθήσεων του μαστού, μέσα από έναν κοινό κώδικα επικοινωνίας μεταξύ των ειδικοτήτων. Συνολικά η κατάταξη κατά BIRADS μιας απεικόνισης μαστού περιλαμβάνει εφτά κατηγορίες που αριθμούνται από το 0 ως το 6.

Σχετικά με την πυκνότητα του μαστού, αυτή αναφέρεται με βάση την κατάταξη ACR και περιλαμβάνει τις εξής κατηγορίες:

• Α = Οι μαστοί είναι σχεδόν τελείως λιπώδεις (ιναδενώδης ιστός < 25%).
• B = Υπάρχουν διάσπαρτες περιοχές ινοαδενώδους πυκνότητας (ιναδενώδης ιστός 25-50%).
• C = Οι μαστοί είναι ετερογενώς πυκνοί και μπορεί να αποκρύψουν μικρές μάζες. (ιναδενώδης ιστός 50-75%).
• D = Οι μαστοί είναι εξαιρετικά πυκνοί και η ευαισθησία της μαστογραφίας μειωμένη (ιναδενώδης ιστός 75-100%).