Λεμφαδένας φρουρός αποκαλείται ανατομικά ο πρώτος λεμφαδένας, στον οποίο αποχετεύεται η λέμφος από την περιοχή του καρκίνου του μαστού , οπότε είναι και ο πρώτος από όλους τους άλλους που ενδέχεται να δεχτεί μεταστατικά κύτταρα από τον όγκο του μαστού. Ο εντοπισμός του γίνεται πριν από το χειρουργείο με σήμανση είτε χρωστική είτε ραδιοϊσοτοπική, με την τελευταία να πετυχαίνεται μετά από ένεση ράδιοκολλοειδούς. Επίσης, είναι δυνατόν να γίνει συνδυασμός των δύο μεθόδων εντοπισμού, αλλά συνήθως χρησιμοποιείται η δεύτερη. Όταν χρησιμοποιείται η μέθοδος του ραδιοϊσότοπου κατά την εγχείρηση, ο λεμφαδένας φρουρός εντοπίζεται με ανιχνευτή ακτινοβολίας (μετρητής Geiger).
Η χειρουργική αφαίρεση και η εξέταση του λεμφαδένα φρουρού διαγιγνώσκει την ύπαρξη ή την απουσία διήθησης της μασχάλης με μεγάλη αξιοπιστία, που ανέρχεται στο 95%. Όταν ο λεμφαδένας φρουρός στην ταχεία βιοψία αποδειχτεί αρνητικός, τότε η εγχείρηση στη μασχάλη σταματάει εκεί, ενώ αντίθετα όταν είναι διηθημένος πρέπει να γίνει λεμφαδενικός καθαρισμός της υπόλοιπης μασχάλης. Σήμερα, η εφαρμογή της μεθόδου εξαίρεσης (διάγνωσης; εξέτασης;) του λεμφαδένα- φρουρού γίνεται στο 70% περίπου των ασθενών με καρκίνο του μαστού και οδηγεί στη μείωση της νοσηρότητας των ασθενών αλλά και στην ελάττωση των ημερών αποθεραπείας τους.
Η ασθενής που έχει υποβληθεί σε λεμφαδενικό καθαρισμό, θα πρέπει να προσέχει τα ακόλουθα για την πρόληψη ανάπτυξης λεμφοιδήματος του άνω άκρου:
Ανάλογα με το πρωτόκολλο κάθε κλινικής, εφαρμόζεται σπανιότερα και η ακτινοθεραπεία της μασχαλιαίας χώρας.