Ψυχο-ογκολογία και παιδιά

Οι ανάγκες του παιδιού μπροστά στη δοκιμασία του γονέα με καρκίνο

Για τους περισσότερους γονείς, η σκέψη ¨τι θα πω στα παιδιά μου¨ έρχεται σχεδόν αυτόματα με την ανακοίνωση της διάγνωσης του καρκίνου. Οι γονείς προβληματίζονται ως προς το να αποκαλύψουν τη διάγνωση, πόσα πράγματα ακριβώς να μοιραστούν και πώς να τα εκφράσουν ανάλογα με την ηλικία του παιδιού.

Σημαντικές αλλαγές επέρχονται αναπόφευκτα όπως η αδυναμία του γονέα να ανταποκριθεί όπως προηγούμενα στις ανάγκες του παιδιού, για παράδειγμα στην καθημερινή του φροντίδα ή το σχολείο.

Από τη βιβλιογραφία γνωρίζουμε ότι περίπου 20%-25% των παιδιών αντιμετωπίζουν δυσκολίες όταν νοσεί ο γονέας, οι οποίες μπορεί να εκφραστούν με καταθλιπτικό συναίσθημα και άγχος. Στις ηλικίες 6-12 ετών ο φόβος της απώλειας του γονέα κυριαρχεί, ενώ κατά την εφηβεία μπορεί να εμφανιστεί ο θυμός. Η ανοιχτή και κατάλληλη επικοινωνία βοηθάει το παιδί περισσότερο από τα μυστικά που θα ανακαλύψει μόνο του τελικά.

Κατά ηλικιακή ομάδα, τα παιδιά μέχρι την προσχολική ηλικία δεν διαθέτουν την κριτική ικανότητα να κατανοήσουν πλήρως την έννοια του καρκίνου. Σε λίγο μεγαλύτερη ηλικία είναι σημαντικό να έχουμε στο νου ότι το παιδί μπορεί να εμφανίσει ενοχή και να θεωρεί ότι φταίει για τον καρκίνο του γονέα, μια πολύ σκληρή σκέψη. Ο γονέας μπορεί να προσφέρει μεγάλη ανακούφιση ξεκαθαρίζοντας στο μυαλό του παιδιού ότι δεν αρρώστησε επειδή ¨τον στεναχώρησα¨ ή επειδή ¨έκανα κάποιο λάθος¨. Τα παιδιά σχολικής ηλικίας περιμένουν από τον καρκίνο να ακολουθεί πιστά ¨τις οδηγίες¨.

Για παράδειγμα, εάν ακολουθήσει ο γονέας τις οδηγίες του γιατρού τότε σίγουρα θα θεραπευτεί. Σε αυτήν την ηλικία επίσης τα παιδιά σωματοποιούν έντονα το άγχος τους με πονοκέφαλους και κοιλιακά άλγη. Στη συνέχεια, κατά την εφηβεία τα άγχη αποκτούν περισσότερο ¨ενήλικο¨ χαρακτήρα. Ο έφηβος προβληματίζεται για τα οικονομικά και για το μέλλον. Πολλές φορές σε τέτοιες κρίσεις η οικογένεια ως σύστημα αποδίδει υπερβολικές απαιτήσεις στον έφηβο, στις οποίες όμως μπορεί να δυσκολεύεται να ανταποκριθεί.

Το παιδί απασχολείται έντονα με τα σωματικά συμπτώματα του γονέα, όπως η εξάντληση, η τριχόπτωση και η ναυτία. Εδώ το παιδί μπορεί να ωφεληθεί από εξηγήσεις ως προς το τι ακριβώς συμβαίνει. Δεν είναι λάθος να αφήνουμε το παιδί να μας οδηγεί ως προς το πόσα ακριβώς επιθυμεί να μάθει. Για παράδειγμα, υπάρχει η περίπτωση του παιδιού που προτιμάει να μην μιλάει καθόλου για τη δοκιμασία του γονέα του. Όπως φυσικά και το αντίστροφο με τον καταιγισμό ερωτήσεων από το αγχωμένο παιδί, στο κέντρο των οποίων βρίσκεται φυσικά η ερώτηση ¨¨θα πεθάνεις;¨ Υπάρχουν τρόποι να απαντηθούν τέτοια ερωτήματα και να προετοιμαστεί ο γονέας κατάλληλα.

Δεν υπάρχει μια προσέγγιση που να ταιριάζει σε όλες τις οικογένειες. Η κάθε οικογένεια είναι μοναδική. Όσο αναπτύσσεται η ψυχο-ογκολογία θα υπάρχει η κατάλληλη βοήθεια στους γονείς για αυτό το τόσο σοβαρό θέμα, την υποστήριξη των παιδιών του ασθενούς με καρκίνο.

Διομήδης Αντωνιάδης MD, MSc, PhD Dr.med.                                                                                                              Σαράντος Παπαδόπουλος
Ψυχίατρος-Ψυχοθεραπευτής                                                                                                                              Μαστολόγος- Ογκολόγος- Χειρουργός μαστού
Διδάκτορας Ψυχο-ογκολογίας Α.Π.Θ.                                                                                                                      Διδάκτορας Πανεπ. Ηumboldt Βερολίνου
Τηλ: 6993 944 616