Ο φόβος της υποτροπής

Ως υποτροπή ορίζουμε την επανεμφάνιση του καρκίνου μετά από την ολοκλήρωση των θεραπειών και μετά από μια χρονική περίοδο όπου ο καρκίνος δεν ήταν εντοπίσιμος.

Ο φόβος μιας ενδεχόμενης υποτροπής αφορά σημαντικό αριθμό ασθενών με καρκίνο. Αυτή η δυσκολία έχει έρθει ως φυσικό επακόλουθο των αυξημένων ποσοστών επιβίωσης των ασθενών. Ειδικά οι ασθενείς με καρκίνο του μαστού αποτελούν σχεδόν το ¼ συνολικά των ασθενών που επιβιώνουν από τον καρκίνο, κάνοντάς τους την μεγαλύτερη πληθυσμιακή ομάδα ανάμεσα στους ασθενείς.

Ο φόβος της υποτροπής μπορεί να προέλθει από μια πληθώρα εκλυτικών παραγόντων όπως οι προγραμματισμένοι επανέλεγχοι, ημερολογιακές επετείους διάγνωσης ή χειρουργείου, άγχος από οποιοδήποτε σωματικό σύμπτωμα, άλλη ασθένεια μέσα στην οικογένεια, απώλεια γνωστού από καρκίνο ή τέλος εξαιτίας οποιουδήποτε στρες.

Φαίνεται πως οι ασθενείς που εμφανίζουν φόβο υποτροπής, παράλληλα διακατέχονται από καταθλιπτικά συμπτώματα και μειωμένη ποιότητα ζωής.
Σημαντικό ρόλο στη διαχείριση των συναισθημάτων φόβου διαδραματίζει το περιβάλλον και οι ¨σημαντικοί άλλοι¨ του ασθενούς. Από τη βιβλιογραφία λοιπόν φαίνεται ότι αυτός ο φόβος όταν υπάρχει στον ασθενή, υπάρχει και στην οικογένειά του ως σύνολο, παρόλο που μέσα στην οικογένεια το συγκεκριμένο θέμα είναι δύσκολο να κουβεντιαστεί ανοιχτά.

Οι μελέτες όμως δείχνουν ξεκάθαρα ότι εάν ο ασθενής με καρκίνο ανοιχτεί και μοιραστεί το άγχος υποτροπής μέσα σε ένα υποστηρικτικό, οικογενειακό περιβάλλον, τότε αυτό το άγχος μειώνεται. Αντίθετα, εάν το περιβάλλον υποβαθμίζει ή αποφεύγει να μιλήσει για τον κίνδυνο, αυτό φαίνεται να μη βοηθά το άγχος του ασθενούς. Έτσι διακρίνεται ο ρόλος του οικογενειακού περιβάλλοντος σε υποστηρικτικό ή περιοριστικό για τον ασθενή.

Από μελέτες σε ασθενείς με καρκίνο του μαστού, φαίνεται ότι το προφίλ της γυναίκας ευάλωτης στο φόβο υποτροπής συνήθως περιλαμβάνει νεαρή ηλικία και δυσκολίες επικοινωνίας με τον θεράποντα ιατρό της. Χρονικά, η γυναίκα φαίνεται να είναι περισσότερο ευάλωτη αφού ολοκληρώσει τα επεμβατικά χειρουργεία της, σε ένα μεταγενέστερο στάδιο. Τα πράγματα δυσκολεύουν πλησιάζοντας προς την ολοκλήρωση των συμπληρωματικών θεραπειών, ειδικά προς τις τελευταίες συνεδρίες ακτινοθεραπείας και μετά. Η γυναίκα πλέον χωρίς ενεργείς θεραπείες νιώθει μόνη, ανήμπορη και ίσως και απροστάτευτη. Αφήνοντας πίσω μια περιπέτεια που ολοκληρώθηκε, έρχεται η μοναξιά και η αβεβαιότητα. Η αγωνία για τα αποτελέσματα των επανελέγχων.

Με την ολοκλήρωση των θεραπειών, οι περισσότερες γυναίκες επιστρέφουν στη ζωή τους πλουσιότερες σε συναισθήματα και εμπειρίες, με περισσότερη αγάπη για τον εαυτό τους. Η επιστροφή ειδικά στην εργασία-εφόσον η γυναίκα εξακολουθεί να εργάζεται- φαίνεται να έχει ιδιαίτερα ευεργετικό ρόλο στη δοκιμασία της.

Επίσης υπάρχουν εντυπωσιακά παραδείγματα γυναικών που μοιράζονται τις εμπειρίες τους και επιθυμούν να βοηθήσουν άλλες γυναίκες. Γιατί τα λόγια όταν προέρχονται από κάποιον που έχει περάσει ο ίδιος μια δοκιμασία, είναι ισχυρότερα και τα αισιόδοξα μηνύματα αποτελεσματικότερα.

Διομήδης Αντωνιάδης MD, MSc, PhD Dr.med.                                                                                                              Σαράντος Παπαδόπουλος
Ψυχίατρος-Ψυχοθεραπευτής                                                                                                         Μαστολόγος- Ογκολόγος- Χειρουργός μαστού
Διδάκτορας Ψυχο-ογκολογίας Α.Π.Θ.                                                                                                   Διδάκτορας Πανεπ. Ηumboldt Βερολίνου
Τηλ: 6993 944 616